Các loại gạo xuất khẩu của Việt Nam: Tổng quan và phân loại chủ lực

Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, đứng thứ 2 chỉ sau Ấn Độ về sản lượng và giá trị xuất khẩu. Ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam đã ghi nhận sự tăng trưởng ổn định qua từng năm, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế nông nghiệp. Các thị trường xuất khẩu chính của gạo Việt Nam bao gồm Philippines, Trung Quốc, châu Phi và các quốc gia Đông Nam Á khác.

Theo số liệu thống kê, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 6,5-7 triệu tấn gạo mỗi năm. Các loại gạo được xuất khẩu chủ yếu là gạo thơm, gạo nếp, và gạo Japonica, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế về chất lượng và giá trị gia tăng.

Dưới đây là bảng thống kê về sản lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam:

Trong những năm gần đây, sự chuyển đổi cơ cấu xuất khẩu sang các loại gạo chất lượng cao như gạo ST25, gạo Hương Lài đã giúp Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Các chính sách hỗ trợ của chính phủ, cùng với việc tham gia các hiệp định thương mại tự do, đã mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam trong việc xuất khẩu gạo đến các thị trường khó tính như EU và Anh.

Tuy nhiên, ngành gạo cũng đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác như Thái Lan, Ấn Độ, cũng như yêu cầu ngày càng khắt khe về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm từ các thị trường nhập khẩu.

Nhìn chung, với lợi thế về chất lượng gạo và chiến lược phát triển bền vững, Việt Nam đang tiếp tục duy trì và mở rộng thị phần gạo trên thị trường thế giới.

Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, với nhiều chủng loại gạo đa dạng và chất lượng cao. Dưới đây là các loại gạo xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, được các thị trường quốc tế đánh giá cao:

• Gạo ST25: Loại gạo chất lượng cao, có hạt thon dài, màu hơi trong. Khi nấu, gạo có mùi thơm dịu, vị ngọt nhẹ và hạt dẻo dai. Đây là loại gạo từng đạt giải thưởng "Gạo ngon nhất thế giới" và rất được ưa chuộng tại nhiều quốc gia.
• Gạo Jasmine 85: Gạo Jasmine 85 có mùi thơm tự nhiên, hạt gạo bóng mẩy và khi nấu không bị vón cục. Loại gạo này phổ biến nhờ hương vị thơm ngon và chất lượng cao, giúp Việt Nam tạo dựng được thị trường xuất khẩu ổn định.
• Gạo Japonica: Có nguồn gốc từ Nhật Bản, hạt gạo tròn, bóng mẩy, và giàu dinh dưỡng. Gạo Japonica rất được ưa chuộng tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc nhờ chất lượng cao và hương vị đặc biệt.
• Gạo Hương Lài: Được biết đến với hạt gạo thuôn dài, khi nấu cơm dẻo mềm, thơm dịu ngay cả khi đã nguội. Loại gạo này là lựa chọn phổ biến tại nhiều thị trường quốc tế vì hương vị thơm ngon và đặc tính dễ chế biến.
• Gạo nếp: Gạo nếp có hạt ngắn, màu trắng đục và rất dẻo sau khi nấu. Hàm lượng dinh dưỡng cao, không chứa gluten, gạo nếp được sử dụng phổ biến trong các món ăn truyền thống và được xuất khẩu mạnh sang các thị trường châu Á.

Những loại gạo trên đã giúp Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường gạo thế giới, không chỉ bởi chất lượng mà còn bởi tính đa dạng, đáp ứng nhu cầu khác nhau của nhiều thị trường quốc tế.

Việt Nam đang định hướng phát triển thị trường xuất khẩu gạo theo hướng bền vững và gia tăng giá trị. Chiến lược đến năm 2030 tập trung khai thác các thị trường có nhu cầu nhập khẩu gạo chất lượng cao và mở rộng sang các thị trường mới, đặc biệt là các quốc gia có hiệp định thương mại tự do với Việt Nam như EVFTA và CPTPP.

• Tận dụng các hiệp định thương mại tự do để tăng thị phần gạo Việt Nam, đặc biệt tại các thị trường châu Âu, châu Mỹ và châu Đại Dương. Ví dụ, phấn đấu nâng thị phần tại Hoa Kỳ từ 1,5% (2021) lên khoảng 5% vào năm 2030.
• Phát triển các sản phẩm gạo đa dạng như gạo hữu cơ, gạo thơm, gạo Japonica, và sản phẩm chế biến từ gạo để đáp ứng thị hiếu cao cấp.
• Chuyển dịch cơ cấu thị trường theo hướng giảm tỷ trọng xuất khẩu gạo phẩm cấp thấp, tăng tỷ trọng gạo phẩm cấp cao, nâng cao giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam.
• Phát triển quan hệ hợp tác thương mại và đầu tư dài hạn với các quốc gia có thị trường nhập khẩu gạo ổn định như Cuba và các nước châu Phi.
• Thúc đẩy chiến lược phát triển thương hiệu gạo Việt Nam, tăng cường xuất khẩu trực tiếp thay vì thông qua trung gian, tận dụng các kênh phân phối quốc tế.

Chiến lược cũng bao gồm 5 nhóm giải pháp quan trọng, từ hoàn thiện thể chế, đảm bảo nguồn cung gạo ổn định, đến hỗ trợ xuất khẩu và phát triển năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong ngành gạo.

Trong những năm gần đây, xu hướng phát triển giống lúa tại Việt Nam đã tập trung mạnh vào việc cải thiện năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh, và thích ứng với điều kiện biến đổi khí hậu. Đặc biệt, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã chú trọng vào việc lai tạo các giống lúa mới có khả năng chống chịu mặn và có thời gian sinh trưởng ngắn, giúp nông dân tăng năng suất và hiệu quả canh tác.

Những giống lúa như OM8, OM34 và OM46 là các giống mới được nghiên cứu và thử nghiệm, mang lại năng suất cao, lên tới 9 tấn/ha, cùng với khả năng chống chịu tốt trong điều kiện canh tác khắc nghiệt. Đây là những giống lúa tiềm năng đang được đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu, hứa hẹn cải thiện vị thế của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, xu hướng chọn giống lúa hữu cơ và các giải pháp canh tác tiên tiến như ứng dụng công nghệ bảo vệ thực vật hiện đại đang ngày càng phổ biến, giúp giảm thiểu rủi ro về môi trường và nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu.

• OM8: Giống lúa chống chịu mặn tốt, năng suất cao.
• OM34: Thời gian sinh trưởng ngắn, thích hợp với canh tác tại ĐBSCL.
• OM46: Tăng khả năng đẻ nhánh và chống chịu sâu bệnh.

Việc phát triển các giống lúa tiềm năng này không chỉ giúp nâng cao sản lượng xuất khẩu, mà còn góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và các thách thức môi trường ngày càng gia tăng.