Cây Ngô Thụ Phấn Như Thế Nào - Các Bước, Kỹ Thuật và Yếu Tố Ảnh Hưởng

Cây ngô là loại cây đơn tính cùng gốc, nghĩa là trên cùng một cây sẽ có cả hoa đực và hoa cái. Hoa đực mọc ở đỉnh của thân cây và được gọi là bông cờ, trong khi hoa cái hình thành ở nách lá, nơi bắp ngô phát triển. Đặc điểm đáng chú ý là quá trình tung phấn và phun râu giữa hoa đực và hoa cái thường không xảy ra đồng thời.

Quá trình thụ phấn của cây ngô chủ yếu là nhờ gió, phấn từ bông cờ rơi xuống râu ngô. Điều kiện thời tiết thuận lợi như nắng nhẹ và khô ráo sẽ tạo điều kiện tốt cho việc phát tán và tiếp nhận phấn hoa. Thông thường, phấn hoa sẽ rơi xuống trong phạm vi vài mét xung quanh cây, do đó sự sắp xếp ruộng ngô cũng đóng vai trò quan trọng trong hiệu quả thụ phấn.

Phấn hoa từ hoa đực tung ra trong thời gian khoảng 8 - 10 ngày, trong khi râu ngô của hoa cái xuất hiện và sẵn sàng tiếp nhận phấn hoa khoảng từ 3 - 5 ngày. Tuy nhiên, yếu tố thời tiết bất lợi như mưa nhiều hoặc nhiệt độ quá cao có thể làm chậm quá trình phun râu, dẫn đến tình trạng hoa cái không thụ phấn đầy đủ, làm giảm năng suất hạt ngô.

Mỗi râu ngô tương ứng với một hạt ngô, do đó, nếu râu ngô không tiếp nhận phấn, hạt sẽ không hình thành. Đây là lý do vì sao những bắp ngô có thể xuất hiện hiện tượng khuyết hạt ở phần đầu hoặc cuối bắp, đặc biệt trong điều kiện thụ phấn kém.

• Thụ phấn tự nhiên: Cây ngô chủ yếu dựa vào gió để thụ phấn, và quá trình này diễn ra từ hoa đực tới hoa cái trong cùng cây hoặc cây lân cận.
• Thụ phấn bổ sung: Trong các điều kiện bất lợi, người trồng ngô có thể sử dụng phương pháp thụ phấn bổ sung bằng tay, giúp gia tăng tỷ lệ thụ phấn và giảm tình trạng khuyết hạt.

Quá trình phát triển của cây ngô liên quan đến thụ phấn bao gồm nhiều giai đoạn quan trọng, bắt đầu từ khi cây ngô nảy mầm cho đến khi hoàn toàn chín.

• 1. Giai đoạn nảy mầm: Giai đoạn đầu tiên khi cây ngô mọc lên từ hạt và phát triển rễ mầm.
• 2. Giai đoạn 3-6 lá: Cây ngô bắt đầu phát triển mạnh về lá và rễ đốt thay thế rễ mầm. Đây là giai đoạn nền tảng để cây có đủ dinh dưỡng cho các giai đoạn sau.
• 3. Giai đoạn 6-10 lá: Lúc này, thân cây ngô bắt đầu tăng chiều dài và phát triển mạnh mẽ, cùng với hệ thống rễ phát triển để hỗ trợ cây đứng vững và hấp thụ dinh dưỡng.
• 4. Giai đoạn trổ cờ và phun râu: Đây là giai đoạn quyết định, khi cây ngô ra hoa đực (cờ) và hoa cái (râu). Thụ phấn diễn ra trong khoảng 2 tuần, chủ yếu qua gió và côn trùng.
• 5. Giai đoạn kết hạt: Sau khi thụ phấn thành công, hạt bắt đầu phát triển trong bắp. Đây là giai đoạn tích luỹ dinh dưỡng và tinh bột, hạt ngô dần lớn lên và trải qua các giai đoạn chín sữa, chín sáp và chín hoàn toàn.

Các giai đoạn phát triển này đều có ảnh hưởng quan trọng đến quá trình thụ phấn và kết quả cuối cùng là năng suất của cây ngô.

Kỹ thuật thụ phấn cho ngô rất quan trọng để đảm bảo năng suất cao và chất lượng tốt. Thụ phấn cho ngô có thể thực hiện tự nhiên hoặc bằng tay nhằm hỗ trợ quá trình thụ phấn khi điều kiện thời tiết không thuận lợi hoặc khi cần tăng năng suất. Dưới đây là các bước kỹ thuật thụ phấn hỗ trợ:

• Thời điểm thụ phấn: Thời gian thụ phấn tốt nhất là từ 8 đến 10 giờ sáng, khi thời tiết mát mẻ và có ánh nắng nhẹ. Đây là thời gian lý tưởng để hạt phấn bám vào râu ngô tốt nhất.
• Chuẩn bị vật dụng: Sử dụng một chiếc phễu làm từ giấy hoặc bìa cứng để thu hạt phấn từ bông cờ (hoa đực). Nếu thụ phấn bằng tay, có thể dùng dây kéo hoặc gậy để rung nhẹ làm hạt phấn rơi xuống râu ngô (hoa cái).
• Cách tiến hành thụ phấn:
  1. Bước 1: Thu phấn từ bông cờ bằng cách rung nhẹ để phấn rơi vào phễu hoặc bẫy vải.
  2. Bước 2: Trộn đều hạt phấn đã thu được, sau đó rắc hạt phấn lên râu ngô. Có thể thực hiện việc này 1 đến 2 lần.
  3. Bước 3: Đối với diện tích lớn, dùng dây kéo hoặc gậy dài để chạm nhẹ qua đầu các cây ngô, giúp phấn từ bông cờ rơi xuống râu ngô.
• Hiệu quả: Kỹ thuật thụ phấn bổ sung này giúp tăng số lượng hạt trên bắp, giảm hiện tượng khuyết hạt và đuôi chuột, nâng cao năng suất ngô từ 10 đến 20%.

Quá trình thụ phấn của cây ngô chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, từ điều kiện môi trường đến kỹ thuật chăm sóc. Các yếu tố này quyết định chất lượng hạt phấn, sự phát triển của bắp ngô, và năng suất của cả vụ mùa.

• Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp cho quá trình thụ phấn của ngô là từ 18°C đến 30°C. Nếu nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp sẽ làm giảm khả năng nảy mầm của hạt phấn, dẫn đến tỷ lệ thụ phấn thấp.
• Độ ẩm: Độ ẩm trong không khí và đất có vai trò quan trọng. Độ ẩm quá thấp sẽ khiến hạt phấn khô nhanh, mất khả năng thụ phấn. Độ ẩm lý tưởng là từ 65% đến 80%.
• Gió: Cây ngô thụ phấn nhờ gió, do đó tốc độ và hướng gió có tác động lớn. Gió quá mạnh hoặc quá yếu đều có thể làm giảm hiệu quả thụ phấn.
• Kỹ thuật chăm sóc: Việc chăm sóc và bón phân hợp lý ở các giai đoạn phát triển quan trọng giúp cây ngô phát triển khỏe mạnh, cờ ngô phát triển tốt và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thụ phấn.
• Mật độ gieo trồng: Mật độ trồng cây quá dày hoặc quá thưa sẽ ảnh hưởng đến lượng ánh sáng và sự thông thoáng, tác động đến khả năng thụ phấn của cây.
• Thời điểm thụ phấn: Thời gian thụ phấn diễn ra vào buổi sáng khi có nắng nhẹ, khoảng từ 8-10 giờ. Thời điểm này là lý tưởng vì hạt phấn có độ ẩm tốt và dễ dàng rơi xuống bắp ngô.

Những yếu tố này cần được theo dõi và điều chỉnh một cách chính xác để đảm bảo năng suất cao cho vụ ngô.

Quá trình thụ phấn có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc quyết định năng suất ngô. Việc thụ phấn diễn ra suôn sẻ sẽ giúp cây tạo ra nhiều hạt trên bắp, đảm bảo đầy đủ các hàng hạt và giảm thiểu tình trạng khuyết hạt, mỏ quạ.

Yếu tố quan trọng nhất là thời điểm thụ phấn, khi phấn từ bông cờ rơi xuống râu ngô để thụ tinh và tạo thành hạt. Thời điểm này thường kéo dài khoảng 10-15 ngày. Nếu thời tiết thuận lợi, không quá khô hạn và cây được cung cấp đủ nước và dinh dưỡng, quá trình thụ phấn sẽ đạt hiệu quả cao, dẫn đến bắp đầy hạt, hạt ngô phát triển đồng đều.

Tuy nhiên, nếu điều kiện thời tiết bất lợi như hạn hán, thiếu nước hoặc đất thiếu dinh dưỡng, quá trình tung phấn và phun râu có thể bị ảnh hưởng. Điều này dẫn đến việc không thụ phấn đầy đủ, làm giảm số lượng hạt trên bắp và gây ra hiện tượng bắp ngô có hạt khuyết, làm giảm năng suất chung của vụ mùa.

Do đó, thụ phấn không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng hạt mà còn tác động đến chất lượng bắp ngô. Đảm bảo điều kiện thích hợp trong giai đoạn này là yếu tố tiên quyết để đạt năng suất ngô tối đa.