Khai thác, Nuôi trồng và Chế biến Hải sản: Bí quyết thành công và Hướng phát triển tương lai của Việt Nam

Ngành hải sản Việt Nam bao gồm ba hoạt động chính: Khai thác hải sản, nuôi trồng hải sản và chế biến hải sản. Đây là ngành kinh tế quan trọng, góp phần đáng kể vào GDP và xuất khẩu của đất nước.

Khai thác Hải sản

Hoạt động khai thác hải sản ở Việt Nam chủ yếu tập trung ở các vùng biển có trữ lượng lớn, với việc đẩy mạnh khai thác hải sản ở vùng biển sâu để tăng nguồn cung, phát triển công nghiệp chế biến và nâng cao thu nhập cho ngư dân.

Nuôi trồng Hải sản

Ngành nuôi trồng hải sản Việt Nam phát triển mạnh mẽ với nhiều loại hải sản như tôm, cá, hàu, nâng cao giá trị và tạo công ăn việc làm cho bà con nông dân ven biển.

Chế biến Hải sản

Hoạt động chế biến hải sản tạo ra các sản phẩm gia tăng giá trị cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong việc chế biến hải sản, đáp ứng nhu cầu của các thị trường khó tính như Nhật, Mỹ, EU.

Chính phủ Việt Nam đã đẩy mạnh khuyến nghị và triển khai các chính sách phát triển bền vững cho ngành hải sản, đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ tài nguyên biển.

Ngành Hải sản Việt Nam có bước phát triển mạnh mẽ từ giai đoạn 1954 với sự hỗ trợ từ các nước XHCN, qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau, đã trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn với việc ứng dụng khoa học công nghệ và mở rộng hợp tác quốc tế.

Việt Nam có vị trí quan trọng trong ngành khai thác và nuôi trồng hải sản với hơn 2000 loài cá và tổng trữ lượng hải sản ước tính khoảng 4 triệu tấn. Ngành nuôi trồng hải sản phát triển mạnh mẽ, góp phần tạo công ăn việc làm và tăng thu nhập cho bà con nông dân ven biển.

Hoạt động chế biến hải sản cũng đạt được nhiều thành tựu quan trọng, gia tăng giá trị cho sản phẩm thủy sản, từ việc đông lạnh, chế biến các sản phẩm gia công đến áp dụng công nghệ hiện đại.

• Tổng trữ lượng hải sản: ước tính khoảng 4 triệu tấn.
• Số loại cá: hơn 2000 loài.
• Hoạt động khai thác và nuôi trồng: đóng góp lớn vào ngành công nghiệp thủy sản.
• Chế biến hải sản: Gia tăng giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Chính phủ đã triển khai các chính sách phát triển bền vững cho ngành hải sản, đảm bảo bảo vệ tài nguyên biển và phát triển ngành này một cách bền vững.

Việt Nam cam kết phát triển ngành khai thác hải sản theo hướng bền vững, đảm bảo tính đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường sống của các loài thủy sản. Các chương trình quốc gia đã được triển khai với mục tiêu cụ thể và giải pháp đa dạng, từ việc nâng cấp cơ sở hạ tầng đến phát triển công nghệ nuôi trồng thủy sản.

• Giảm cường lực khai thác và hạn ngạch Giấy phép khai thác thủy sản để đạt được sự bền vững trong ngành.
• Chuyển đổi nghề khai thác có ảnh hưởng lớn đến nguồn lợi và môi trường sang các nghề khác ít ảnh hưởng hơn.
• Phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và chế biến, tiêu thụ sản phẩm hải sản, thúc đẩy tiêu thụ và nâng cao giá trị sản phẩm khai thác.

Phát triển bền vững ngành thủy sản không chỉ nhấn mạnh việc bảo tồn và bảo vệ nguồn lợi thủy sản mà còn tập trung vào việc nâng cao đời sống ngư dân, đảm bảo an ninh, chủ quyền biển đảo và phát triển kinh tế.

Vietnam's aquaculture sector has significantly advanced through the integration of science and technology, focusing on restructuring the industry towards market-driven and technologically advanced production. Innovations have been applied across the board, from breeding to cultivation, processing, and consumption of key species.

• 23 high-growth, high-survival rate fish and shrimp breeds have been developed, with significant domestic production of quality brackish water shrimp breeds to meet market demands.
• Advanced intensive shrimp farming technologies have been adopted by enterprises, achieving remarkable productivity of 40-50 tons/ha/crop.
• The application of world-leading aquaculture technologies, including recirculating aquaculture systems (RAS), flow-through systems, and biofloc technology, has been widespread.
• The biofloc technology, in particular, has been widely adopted along the coastal regions for brackish water shrimp farming, offering economic efficiency and environmental benefits.

Despite these advancements, challenges remain, such as high production costs, climate change impacts, market instability, and intense international competition. However, the potential for growth through new technological applications and digital transformation in aquaculture and seafood processing is substantial.

To further enhance the application of science and technology in aquaculture, it's essential to promote scientific research and technology transfer, improve infrastructure, and increase access to financial resources for technological adoption.

Vietnam's seafood processing and export activities have made remarkable progress, contributing significantly to the national economy and establishing Vietnam as a leading seafood exporter globally. Over the years, the export value of seafood has experienced strong growth, reaching 7.5 billion USD by November 2017. Vietnam exports seafood to over 150 markets worldwide, with the USA, Japan, China, and South Korea being the main importers.

• Significant investment in breeding, infrastructure development, and market expansion for key seafood products like shrimp and catfish has led to substantial export earnings.
• Transitioning from capture to aquaculture is seen as a necessary shift to meet growing food demands and preserve natural fish stocks. The goal is to achieve sustainable aquaculture development, adapting to climate change and enhancing productivity, quality, and competitiveness.
• The sector aims to reach a production volume of 7 million tons/year by 2030, with an export value of 12 billion USD/year.
• Challenges include outdated infrastructure and technology in fishing and processing, as well as fragmented and small-scale farming practices.

To sustain growth and increase the value of exports, it is crucial to improve infrastructure and technology for fishing and processing, update breeding and cultivation techniques, and enhance mechanization and automation in processing. Moreover, developing large enterprises capable of off-shore and international cooperative fishing operations is also essential.

The Vietnamese government has laid out strategic plans and solutions to foster the sustainable development of the seafood sector, focusing on infrastructure, technological advancements, market expansion, and environmental protection.

• Improving infrastructure and technology in the seafood sector to enhance productivity and global competitiveness.
• Enhancing cooperative efforts in seafood extraction and processing to ensure sustainable practices and address market demands effectively.
• Investing in human resource development and training to meet the evolving needs of the seafood industry.
• Applying advanced and eco-friendly technologies to mitigate environmental impact and foster resource regeneration.
• Building partnerships and promoting market diversification to solidify Vietnam's position in the global seafood market.

These strategic initiatives, supported by national policies and investment, aim to harness the full potential of Vietnam's seafood industry, ensuring its growth and sustainability while contributing significantly to the national economy.

Ngành hải sản Việt Nam, đặc biệt qua quá trình khai thác, nuôi trồng và chế biến, đối mặt với cả thách thức và cơ hội, từng bước hướng tới phát triển bền vững và tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

• Thách thức:
• Tài nguyên biển cạn kiệt và ô nhiễm môi trường biển.
• Hạ tầng cảng cá và phương tiện đầu tư cho khai thác còn nhiều hạn chế.
• Chất lượng con giống và trình độ kỹ thuật trong nuôi trồng hải sản còn bất cập.
• Công nghiệp chế biến thủy sản chưa phát triển, thiếu cơ giới hóa và tự động hóa.
• Cơ hội:
• Tăng trưởng xuất khẩu thủy sản mạnh mẽ, Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới.
• Các hiệp định kinh tế tạo động lực và cơ hội tăng sức cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam.
• Chính sách và hỗ trợ từ Chính phủ cho việc phát triển bền vững ngành hải sản.
• Áp dụng công nghệ tiên tiến trong nuôi trồng và chế biến để nâng cao chất lượng và hiệu quả kinh tế.

Nguồn thông tin được tổng hợp từ các bài viết trên memart.vn, tuoitre.vn, vietstock.org, thuysanvietnam.com.vn, và tapchicongthuong.vn, phản ánh những thách thức lớn nhưng cũng không thiếu cơ hội để ngành hải sản Việt Nam tiếp tục phát triển và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) được xem là chìa khóa để mở ra hướng đi mới cho ngành hải sản Việt Nam, hướng tới một tương lai bền vững, hiệu quả và cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế.

• Chính sách và chiến lược phát triển:
• Nghị quyết số 36-NQ/TW và Quyết định số 339/QĐ-TTg nhấn mạnh việc chuyển đổi từ khai thác, nuôi trồng hải sản truyền thống sang áp dụng công nghệ cao, bảo tồn và tái tạo nguồn lợi hải sản.
• Khó khăn và thách thức:
• Cơ sở hạ tầng lạc hậu và thiếu đồng bộ, hệ thống tàu khai thác cũ kỹ, chất lượng con giống chưa cao.
• Nghiên cứu và phát triển:
• Viện Nghiên cứu Hải sản đang tiến hành các nghiên cứu khoa học, phát triển kỹ thuật và công nghệ mới, dự báo khai thác, và quản lý chất lượng sản phẩm hải sản.
• Giải pháp và định hướng:
• Đẩy mạnh đầu tư vào R&D, áp dụng công nghệ mới trong khai thác, nuôi trồng và chế biến hải sản. Cải thiện cơ sở hạ tầng và nâng cấp hệ thống tàu khai thác.
• Phát triển 6 Trung tâm phát nghề cá lớn nhằm hỗ trợ khai thác xa bờ và tạo động lực phát triển cho ngư trường trọng điểm.

Với sự hỗ trợ từ chính sách, đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, ngành hải sản Việt Nam có thể phát huy tiềm năng, vượt qua thách thức và hướng tới một tương lai bền vững và phát triển mạnh mẽ.

Với những đổi mới trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, ngành hải sản Việt Nam đang mở ra cánh cửa mới đầy hứa hẹn, không chỉ tạo lập giá trị bền vững mà còn nâng cao vị thế trên thị trường toàn cầu.

Các trường đại học tại Việt Nam đào tạo về khai thác, nuôi trồng và chế biến hải sản thường thuộc vào bộ môn Thủy sản hoặc Công nghệ Thủy sản. Một số trường đại học nổi tiếng trong lĩnh vực này bao gồm:

• Trường Đại học Nông Lâm - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Trường Đại học Thủy Sản
• Trường Đại học Nha Trang
• Trường Đại học Cần Thơ - Khoa Thủy sản