Kiwi xuất xứ từ đâu - Khám phá nguồn gốc và hành trình phát triển

Kiwi là loại trái cây có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi nó ban đầu được gọi là "Dương đào" hay "Mihou Tao". Trái cây này từng được người phương Tây gọi là "quả lý gai Trung Quốc" vì hình dạng và vị ngọt của nó khá giống với quả lý gai. Tuy nhiên, khi được du nhập vào New Zealand vào đầu thế kỷ 20, kiwi đã phát triển thành một loại cây ăn quả phổ biến tại đây.

Quá trình du nhập và phát triển tại New Zealand

Vào năm 1904, những hạt giống kiwi đầu tiên được mang đến New Zealand bởi Isabel Fraser, một hiệu trưởng trường đại học tại New Zealand. Người làm vườn nghiệp dư Alexander Allison đã trồng những cây kiwi đầu tiên tại đây. Sau đó, giống kiwi nổi tiếng mà chúng ta thấy ngày nay được phát triển bởi Hayward Wright vào năm 1924. Chính vì vậy, kiwi xanh còn được gọi là "The Hayward". Từ đó, New Zealand trở thành quốc gia trồng và xuất khẩu kiwi nổi tiếng khắp thế giới.

Tên gọi Kiwi và sự phát triển thương hiệu

Ban đầu, kiwi được biết đến với tên gọi "quả lý gai Trung Quốc", nhưng vào năm 1959, tên gọi này đã được đổi thành "kiwi", lấy cảm hứng từ loài chim biểu tượng của New Zealand. Kiwi nhanh chóng trở thành một mặt hàng xuất khẩu chính của quốc gia này, đặc biệt là thông qua thương hiệu nổi tiếng Zespri.

Các vùng trồng kiwi hiện nay

Ngày nay, kiwi không chỉ được trồng tại New Zealand mà còn tại nhiều quốc gia khác như Ý, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc và Hy Lạp. Để đáp ứng nhu cầu toàn cầu, Zespri – nhà sản xuất kiwi lớn nhất thế giới – đã hợp tác với các đối tác nông nghiệp trên toàn cầu để sản xuất và cung cấp kiwi quanh năm.

Các loại kiwi phổ biến

• Kiwi xanh (Green Kiwi): Loại phổ biến nhất với vỏ màu nâu xù xì và ruột xanh.
• Kiwi vàng (SunGold Kiwi): Loại này có vỏ mịn hơn và ruột vàng ngọt dịu.
• Kiwi hữu cơ (Organic Kiwi): Được trồng theo phương pháp canh tác hữu cơ, đảm bảo an toàn và chất lượng.

Giá trị dinh dưỡng của quả kiwi

Kiwi là một loại trái cây giàu vitamin C, chất xơ, và các chất chống oxy hóa. Nó không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch mà còn hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện sức khỏe tim mạch. Chính nhờ giá trị dinh dưỡng cao, kiwi đã trở thành một phần quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh của nhiều người trên khắp thế giới.

Kết luận

Kiwi, với nguồn gốc từ Trung Quốc và được phát triển mạnh tại New Zealand, ngày nay đã trở thành một loại trái cây phổ biến và được yêu thích trên toàn cầu. Không chỉ có hương vị độc đáo, kiwi còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, góp phần vào một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh.

Quả kiwi là một loại trái cây nhiệt đới nổi tiếng với hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng cao. Kiwi có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi nó được gọi là "Dương đào" hoặc "Mihou Tao". Ban đầu, quả kiwi được trồng chủ yếu trong các khu rừng ở miền nam Trung Quốc.

Vào đầu thế kỷ 20, những hạt giống kiwi đầu tiên đã được mang tới New Zealand, nơi loài cây này nhanh chóng phát triển mạnh mẽ. Từ đó, New Zealand trở thành một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu kiwi lớn nhất thế giới, gắn liền với thương hiệu quốc gia.

Kiwi nổi bật với hai loại chính:

• Kiwi xanh: Vỏ nâu xù xì, ruột xanh, hạt đen nhỏ và có vị chua nhẹ.
• Kiwi vàng: Vỏ mịn hơn, ruột vàng, vị ngọt hơn và ít chua so với kiwi xanh.

Ngày nay, kiwi được trồng ở nhiều quốc gia khác nhau, từ New Zealand, Trung Quốc, cho đến các nước như Ý, Pháp, Nhật Bản và Hàn Quốc. Sự phổ biến của kiwi không chỉ nhờ vào hương vị thơm ngon mà còn nhờ vào lợi ích sức khỏe của nó. Quả kiwi giàu vitamin C, chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện sức khỏe tim mạch.

Quả kiwi có nguồn gốc từ Trung Quốc, cụ thể là các vùng núi của miền Trung và Đông Trung Quốc. Kiwi được ghi chép lần đầu tiên từ thời nhà Tống vào thế kỷ 12. Đến đầu thế kỷ 20, loại quả này được đưa vào New Zealand và trở thành một sản phẩm thương mại quan trọng. Từ đó, nó được xuất khẩu ra toàn cầu, đặc biệt phổ biến tại các quốc gia phương Tây như Anh và Mỹ sau Thế chiến thứ hai.

New Zealand đóng vai trò chính trong việc phát triển kiwi thành một loại trái cây phổ biến trên thế giới. Với sự phát triển của công ty Zespri, những vụ trồng thương mại lớn đầu tiên đã bắt đầu tại đây. Để đáp ứng nhu cầu toàn cầu, các nước khác như Ý, Pháp, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng tham gia vào việc trồng kiwi. Ngày nay, kiwi không chỉ là một sản phẩm dinh dưỡng mà còn là biểu tượng của nông nghiệp bền vững.

3.1. Các giống kiwi phổ biến

Quả kiwi hiện có ba giống chính phổ biến nhất: kiwi xanh, kiwi vàng và kiwi đỏ.

• Kiwi xanh: Đây là loại kiwi truyền thống với vỏ xù xì, màu nâu nhạt và thịt xanh rực rỡ. Kiwi xanh có vị chua ngọt hài hòa và hạt đen nhỏ xếp đều.
• Kiwi vàng: Đặc trưng với vỏ mịn, không có lông và có màu nâu vàng. Thịt quả có màu vàng tươi sáng, vị ngọt hơn và ít chua hơn kiwi xanh. Đây là giống kiwi phát triển mạnh ở New Zealand.
• Kiwi đỏ: Dù ít phổ biến hơn, kiwi đỏ có vỏ mịn và thịt màu đỏ đặc biệt. Vị ngọt và hương vị nhẹ nhàng hơn so với hai loại trên.

3.2. Đặc điểm dinh dưỡng

Kiwi là loại trái cây giàu dinh dưỡng, nổi bật với hàm lượng vitamin C cao, thậm chí nhiều hơn cả cam. Ngoài ra, kiwi còn chứa nhiều chất xơ, chất chống oxy hóa và các khoáng chất quan trọng như kali, canxi và magiê.

• Vitamin C: Một quả kiwi có thể cung cấp hơn 100% lượng vitamin C cần thiết mỗi ngày, giúp tăng cường hệ miễn dịch và chống lại các gốc tự do.
• Chất xơ: Kiwi là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào, hỗ trợ tiêu hóa và giúp duy trì sức khỏe đường ruột.
• Kali: Hàm lượng kali cao trong kiwi giúp cân bằng điện giải, hỗ trợ chức năng cơ bắp và điều hòa huyết áp.

3.3. Lợi ích sức khỏe của quả kiwi

Quả kiwi không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:

1. Tăng cường hệ miễn dịch: Lượng vitamin C cao trong kiwi giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng và cảm cúm.
2. Hỗ trợ tiêu hóa: Chất xơ trong kiwi hỗ trợ hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
3. Cải thiện sức khỏe tim mạch: Kali và chất chống oxy hóa trong kiwi giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch bằng cách hạ huyết áp và ngăn ngừa tổn thương tế bào.
4. Chống oxy hóa: Nhờ hàm lượng cao chất chống oxy hóa như polyphenol và carotenoid, kiwi giúp làm chậm quá trình lão hóa và bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương do gốc tự do.
5. Hỗ trợ giấc ngủ: Nhiều nghiên cứu cho thấy ăn kiwi trước khi ngủ có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ nhờ hàm lượng serotonin tự nhiên có trong trái cây này.

Quá trình trồng và thu hoạch kiwi đòi hỏi nhiều kỹ thuật và chăm sóc tỉ mỉ để cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao. Dưới đây là các bước quan trọng để trồng và thu hoạch kiwi một cách hiệu quả.

4.1. Điều kiện khí hậu phù hợp để trồng kiwi

Cây kiwi phát triển tốt nhất ở vùng khí hậu mát mẻ, có độ ẩm ổn định. Nhiệt độ lý tưởng để kiwi sinh trưởng là từ 10-25°C. Cần tránh những nơi có gió mạnh và sương muối vì dễ làm hỏng hoa và trái non.

4.2. Kỹ thuật trồng kiwi

• Chọn giống và chuẩn bị đất: Đất trồng kiwi nên là loại đất thịt pha cát, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Trước khi trồng, cần cày bừa kỹ, loại bỏ cỏ dại và bón lót phân hữu cơ (khoảng 10 kg phân hữu cơ hoai mục, 1 kg phân lân cho mỗi cây).
• Gieo hạt hoặc cây con: Kiwi có thể được trồng từ hạt hoặc cây giống. Nếu trồng từ hạt, hãy chọn những hạt kiwi khỏe mạnh và ngâm trong nước ấm một tuần trước khi gieo. Sau khi cây con nảy mầm và có từ 5-6 lá, bạn có thể trồng chúng ra vườn với khoảng cách 3-4 mét mỗi cây.
• Làm giàn cho kiwi: Kiwi là loại cây leo, vì vậy sau 3 tháng kể từ khi trồng, cần làm giàn lưới thép để cây leo bám và phát triển. Giàn leo giúp tăng năng suất và dễ dàng trong việc chăm sóc.
• Tưới nước và bón phân: Cây kiwi cần lượng nước trung bình, đặc biệt trong giai đoạn cây con. Đảm bảo tưới nước đều đặn và duy trì độ ẩm đất từ khi trồng đến 3 tháng sau. Hàng năm, bón khoảng 1 kg đạm và 0,5 kg kali để cung cấp dinh dưỡng cho cây.

4.3. Thời gian thu hoạch và bảo quản

Quả kiwi thường được thu hoạch sau khoảng 2-3 năm trồng, tùy theo điều kiện khí hậu và chăm sóc. Thời điểm thu hoạch tốt nhất là vào mùa thu khi quả kiwi đạt độ chín, vỏ bắt đầu mềm. Khi thu hoạch, cần nhẹ nhàng cắt từng quả, tránh làm dập hay hư hỏng để đảm bảo chất lượng.

Sau khi thu hoạch, kiwi có thể được bảo quản ở nhiệt độ từ 0-5°C trong thời gian dài mà vẫn giữ được hương vị tươi ngon.

Quả kiwi không chỉ là một loại trái cây thơm ngon mà còn có nhiều ứng dụng phong phú trong đời sống nhờ vào các giá trị dinh dưỡng và đặc tính của nó.

5.1. Kiwi trong ẩm thực

• Làm món tráng miệng: Kiwi thường được dùng làm nguyên liệu cho các món tráng miệng như bánh, kem, sinh tố nhờ hương vị chua ngọt đặc trưng và màu sắc bắt mắt.
• Thức uống giải khát: Nước ép kiwi hoặc sinh tố kiwi là các lựa chọn phổ biến cho những ai muốn thưởng thức một thức uống giàu vitamin C và khoáng chất.
• Nguyên liệu cho salad: Kiwi có thể được cắt lát và kết hợp cùng các loại rau củ, trái cây khác trong món salad, mang lại vị thanh mát và bổ dưỡng.
• Chế biến thực phẩm: Kiwi còn được sử dụng để làm mềm thịt nhờ vào enzyme actinidin, giúp phá vỡ protein trong thịt.

5.2. Kiwi trong công nghiệp mỹ phẩm

• Làm đẹp da: Nhờ chứa nhiều vitamin C và E, kiwi được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc da, giúp chống oxy hóa và cải thiện độ sáng của làn da.
• Tăng cường sự trẻ trung: Các chất dinh dưỡng trong kiwi giúp duy trì độ ẩm và làm mờ nếp nhăn, giúp làn da luôn tươi trẻ và rạng rỡ.
• Sản phẩm dưỡng tóc: Dầu kiwi thường được chiết xuất và sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc tóc, giúp tóc chắc khỏe và bóng mượt.

5.3. Kiwi trong y học và sức khỏe

• Cải thiện hệ tiêu hóa: Nhờ enzyme actinidin, kiwi hỗ trợ tiêu hóa và giảm các triệu chứng khó tiêu.
• Tăng cường miễn dịch: Hàm lượng vitamin C cao trong kiwi giúp cơ thể chống lại cảm cúm và nâng cao khả năng miễn dịch.
• Hỗ trợ sức khỏe tim mạch: Kiwi giúp giảm huyết áp và nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nhờ chứa các chất chống oxy hóa và khoáng chất như kali.

Trái kiwi có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng hiện nay nhiều quốc gia đã trở thành những nhà sản xuất kiwi hàng đầu, đóng vai trò quan trọng trên thị trường quốc tế. Các quốc gia này không chỉ phát triển sản lượng kiwi phục vụ nhu cầu nội địa mà còn xuất khẩu mạnh mẽ ra toàn thế giới.

• New Zealand: Được biết đến như một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu kiwi lớn nhất thế giới, đặc biệt với thương hiệu kiwi Zespri nổi tiếng. New Zealand đã tận dụng điều kiện khí hậu thuận lợi để phát triển các giống kiwi chất lượng cao, bao gồm cả loại kiwi xanh và vàng. Nước này hiện nay chiếm một phần đáng kể trong sản lượng xuất khẩu kiwi toàn cầu.
• Trung Quốc: Là quê hương của quả kiwi, Trung Quốc tiếp tục dẫn đầu thế giới về sản lượng. Nhờ điều kiện khí hậu thuận lợi và diện tích canh tác lớn, sản lượng kiwi của Trung Quốc ngày càng tăng, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Năm 2020, Trung Quốc đã đạt sản lượng hơn 2,2 triệu tấn kiwi, trở thành nhà sản xuất lớn nhất thế giới.
• Ý: Là quốc gia sản xuất kiwi lớn nhất ở châu Âu, Ý đã phát triển mạnh ngành trồng kiwi và hiện nay đứng thứ ba trên thế giới về sản lượng. Điều kiện khí hậu ở Ý rất phù hợp cho việc trồng kiwi, đặc biệt là các giống kiwi xanh và vàng.
• Hy Lạp: Hy Lạp nổi lên như một trong những quốc gia sản xuất kiwi hàng đầu châu Âu, với sản lượng liên tục tăng trong những năm gần đây. Kiwi Hy Lạp được xuất khẩu chủ yếu sang châu Âu và các thị trường quốc tế khác.
• Pháp và Tây Ban Nha: Hai quốc gia này cũng có ngành công nghiệp kiwi phát triển mạnh, với sản lượng không ngừng tăng trưởng. Các quốc gia này tập trung vào việc sản xuất các giống kiwi phục vụ cả thị trường nội địa và xuất khẩu sang châu Âu.

Những quốc gia kể trên đều đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng kiwi toàn cầu, với sản lượng ngày càng tăng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế. Kiwi không chỉ là một loại trái cây phổ biến nhờ giá trị dinh dưỡng mà còn là nguồn lợi kinh tế lớn đối với các nước trồng trọt.

Trái kiwi, từ khi ra đời cho đến nay, đã trải qua một hành trình phát triển dài để trở thành một trong những loại trái cây được yêu thích trên toàn cầu. Ban đầu, kiwi có nguồn gốc từ Trung Quốc và được biết đến với tên gọi "quả lý gai". Tuy nhiên, sau khi được du nhập vào New Zealand, kiwi mới thực sự bắt đầu hành trình phổ biến quốc tế.

Ngày nay, kiwi được trồng và tiêu thụ tại nhiều quốc gia, trở thành một trong những sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu quan trọng, đặc biệt là tại New Zealand. Nhờ các chiến lược nghiên cứu và phát triển kỹ thuật canh tác, giống kiwi đã được cải tiến liên tục để phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng toàn cầu.

7.1. Xuất khẩu và tiêu thụ kiwi trên thị trường quốc tế

New Zealand là một trong những quốc gia dẫn đầu về sản xuất và xuất khẩu kiwi, với hơn 2.500 đối tác nông nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng. Để đảm bảo chất lượng và hương vị của kiwi, các quy trình kiểm soát chặt chẽ được thực hiện từ khâu trồng trọt, thu hoạch cho đến bảo quản.

• Trái kiwi từ New Zealand hiện nay được xuất khẩu đến hơn 50 quốc gia trên thế giới, bao gồm Mỹ, châu Âu và châu Á.
• Zespri, thương hiệu kiwi nổi tiếng, đã xây dựng hệ thống tiêu chuẩn toàn cầu nhằm đảm bảo hương vị và chất lượng thống nhất trên toàn thế giới.

7.2. Đóng góp kinh tế của kiwi tại các nước trồng chính

Ngành sản xuất kiwi đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của nhiều quốc gia, không chỉ riêng New Zealand. Các quốc gia khác như Ý, Pháp, Nhật Bản và Mỹ cũng là những nơi sản xuất kiwi lớn, đóng góp đáng kể vào sản lượng toàn cầu. Ngoài ra, các giống kiwi mới như kiwi vàng đã được lai tạo và phát triển, làm phong phú thêm thị trường quốc tế.

Kiwi không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững thông qua việc tạo việc làm cho hàng ngàn nông dân, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường bằng các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường.

• New Zealand chiếm tỷ lệ xuất khẩu lớn nhất trong ngành công nghiệp kiwi toàn cầu, với giá trị hàng tỉ đô la Mỹ mỗi năm.
• Trái kiwi cũng là một trong những loại trái cây có hàm lượng dinh dưỡng cao, ngày càng được ưa chuộng tại các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu và Nhật Bản.