Xuất khẩu gạo sang EU: Lợi thế từ EVFTA và cơ hội phát triển bền vững

Xuất khẩu gạo sang EU đã và đang đạt được những bước tiến đáng kể, nhờ vào việc Việt Nam tận dụng tốt các ưu đãi từ Hiệp định EVFTA. Hiện nay, EU trở thành một trong những thị trường tiềm năng nhất cho gạo Việt Nam, đặc biệt là các loại gạo thơm và gạo chất lượng cao.

Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam sang EU tăng mạnh, vượt hạn ngạch được ưu đãi thuế quan. Khối lượng gạo xuất khẩu đạt trên 90.000 tấn, chủ yếu là gạo thơm có giá trị cao. Đây là thành công lớn, giúp khẳng định vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Để làm rõ hơn tình hình xuất khẩu, dưới đây là một số số liệu chính về xu hướng xuất khẩu gạo sang EU:

• Sản lượng gạo xuất khẩu sang EU năm 2022: 94.714 tấn
• Giá trị bình quân xuất khẩu: 688 USD/tấn
• Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu so với năm trước: 48%

Nhìn chung, xu hướng tăng trưởng này phản ánh sự ổn định trong nhu cầu gạo tại EU, cùng với sự cải thiện chất lượng của gạo Việt Nam, từ đó tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp trong nước mở rộng xuất khẩu.

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) mang lại nhiều lợi thế quan trọng cho xuất khẩu gạo của Việt Nam vào thị trường châu Âu. Theo cam kết trong hiệp định, EU đã dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo mỗi năm, bao gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm. Đặc biệt, gạo tấm được tự do hóa hoàn toàn, mở ra cơ hội xuất khẩu lên đến 100.000 tấn mỗi năm.

• Miễn thuế 100% đối với gạo tấm, giúp Việt Nam có thể xuất khẩu khoảng 100.000 tấn gạo mỗi năm.
• Thuế suất đối với sản phẩm từ gạo sẽ giảm về 0% trong vòng từ 3 đến 5 năm, tạo điều kiện cho gạo Việt Nam cạnh tranh tốt hơn trên thị trường EU.
• Các loại gạo đặc sản như gạo thơm và gạo hữu cơ nhận được nhiều ưu đãi thuế quan, thu hút người tiêu dùng châu Âu.

Hiệp định EVFTA giúp các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam tận dụng được lợi thế về giá và chất lượng để nâng cao sức cạnh tranh với các đối thủ như Thái Lan, Ấn Độ, và Myanmar. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị xuất khẩu mà còn thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển bền vững.

Chất lượng gạo Việt Nam đã có sự cải thiện đáng kể để đáp ứng yêu cầu khắt khe từ thị trường châu Âu. Trong những năm qua, gạo xuất khẩu sang EU chủ yếu là các loại gạo thơm chất lượng cao như gạo Jasmine, gạo ST25, gạo hữu cơ. Nhờ áp dụng các quy trình sản xuất bền vững, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm, gạo Việt Nam đã được người tiêu dùng châu Âu ưa chuộng.

Các thị trường lớn tại EU như Đức, Hà Lan, và Thụy Điển đang ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ trong khối lượng nhập khẩu gạo từ Việt Nam. Đức là thị trường xuất khẩu lớn nhất với mức tăng trưởng đáng kể về khối lượng, tiếp theo là các nước khác như Ba Lan, Bỉ, Tây Ban Nha.

• Gạo thơm và gạo hữu cơ đang là dòng sản phẩm chiến lược, tạo nên giá trị gia tăng và nâng cao vị thế của gạo Việt Nam tại EU.
• Việt Nam đang tận dụng tốt các ưu đãi từ Hiệp định EVFTA, nhờ đó xuất khẩu gạo sang EU hưởng thuế suất 0% cho một số loại gạo, đặc biệt là gạo tấm.
• Các doanh nghiệp xuất khẩu lớn như Lộc Trời, Trung An, và Tân Long đã góp phần đẩy mạnh việc xuất khẩu gạo chất lượng cao sang thị trường này.

Để tiếp tục duy trì và mở rộng thị trường, các doanh nghiệp Việt Nam cần đảm bảo duy trì các tiêu chuẩn chất lượng, từ việc canh tác cho đến chế biến, đóng gói, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm theo các tiêu chuẩn chặt chẽ của EU.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam sang EU mặc dù có nhiều tiềm năng, nhưng vẫn đối mặt với một số thách thức lớn. Một trong những khó khăn chính là yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm, bao gồm tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, và các yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc. Nếu không tuân thủ, sản phẩm có thể bị trả về hoặc mất cơ hội xuất khẩu.

Bên cạnh đó, chi phí logistics và chi phí sản xuất cao cũng là một rào cản lớn khiến giá thành gạo xuất khẩu cao hơn các đối thủ khác trong khu vực như Thái Lan và Ấn Độ. Hơn nữa, diện tích canh tác của Việt Nam chủ yếu nhỏ lẻ, manh mún, làm giảm hiệu quả kinh tế và khó duy trì sự ổn định về chất lượng. Điều này ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của gạo Việt trên thị trường EU.

Cuối cùng, các quy định về phát triển bền vững của EU, đặc biệt là các tiêu chuẩn như dán nhãn carbon, thân thiện với môi trường và phát triển chuỗi cung ứng bền vững cũng đặt ra nhiều áp lực cho doanh nghiệp Việt Nam. Để vượt qua thách thức này, các doanh nghiệp cần phải đầu tư vào công nghệ và nâng cao tiêu chuẩn sản xuất.

Việt Nam đang tích cực triển khai các chiến lược nhằm thúc đẩy xuất khẩu gạo sang EU, đặc biệt là tận dụng các lợi thế từ Hiệp định Thương mại tự do EVFTA. Một trong các chiến lược quan trọng là đẩy mạnh quảng bá thương hiệu gạo Việt, đồng thời đầu tư nâng cao chất lượng gạo nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường này.

• Nâng cao chất lượng sản phẩm: Tập trung phát triển các giống gạo chất lượng cao, hữu cơ và gạo đặc sản phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng châu Âu.
• Đa dạng hóa thị trường: Tìm kiếm và mở rộng đối tác nhập khẩu tại các nước thành viên EU khác ngoài những thị trường truyền thống.
• Ứng dụng công nghệ: Đẩy mạnh việc áp dụng các công nghệ mới vào sản xuất và bảo quản nhằm nâng cao năng suất và chất lượng gạo.
• Xúc tiến thương mại: Tham gia các hội chợ thương mại quốc tế và tổ chức các sự kiện giao thương tại EU để tăng cường mối quan hệ đối tác và tìm kiếm cơ hội mở rộng thị trường.
• Hợp tác quốc tế: Hợp tác với các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp trong EU để tận dụng các chương trình hỗ trợ xuất khẩu và giảm rủi ro khi tiếp cận thị trường này.

Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo sang EU sẽ tập trung vào cả việc tăng cường chất lượng và tìm kiếm các đối tác mới, giúp gạo Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.