Xuất khẩu gạo thế giới: Thực trạng và xu hướng năm 2024

Năm 2023-2024, thị trường xuất khẩu gạo thế giới ghi nhận nhiều thay đổi và biến động do ảnh hưởng của các yếu tố như thời tiết, chính sách thương mại quốc tế và nhu cầu từ các thị trường lớn. Việt Nam, với vai trò là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu, đã có những bước đi quan trọng nhằm duy trì và phát triển thị phần, đặc biệt là tại các khu vực trọng điểm.

• Thị trường Đông Nam Á: Các quốc gia như Philippines, Indonesia và Malaysia tiếp tục là những đối tác chính của Việt Nam. Nhu cầu nhập khẩu từ các nước này tăng mạnh do lo ngại về tình trạng thiếu hụt lương thực do ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết El Nino kéo dài.
• Thị trường Châu Phi: Việt Nam đang tăng cường thâm nhập vào các thị trường ngách tại khu vực này, đặc biệt với các dòng sản phẩm gạo thơm và chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ đang ngày càng tăng.
• Thị trường Trung Quốc: Trung Quốc là một trong những thị trường quan trọng với nhu cầu gạo ổn định. Việt Nam đang tiếp tục mở rộng xuất khẩu các loại gạo cao cấp vào thị trường này.
• Dự báo sản lượng: Sản lượng lúa gạo của Việt Nam năm 2024 dự kiến duy trì ở mức 43,5 triệu tấn, với kế hoạch xuất khẩu khoảng 6,5 đến 8 triệu tấn. Tuy nhiên, tồn kho gạo từ năm 2023 đã giảm mạnh, đòi hỏi sự cân đối sản xuất và xuất khẩu.
• Giá cả: Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam năm 2024 tiếp tục duy trì ở mức cao, với giá trung bình ước tính khoảng 624 USD/tấn, tăng gần 15% so với năm trước, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong ngành.

Với sự chủ động và những chính sách điều chỉnh hợp lý, Việt Nam kỳ vọng sẽ duy trì vị trí dẫn đầu trong thị trường xuất khẩu gạo thế giới và đặt mục tiêu đạt kim ngạch kỷ lục 5 tỷ USD vào cuối năm 2024.

Trên thị trường xuất khẩu gạo thế giới, các quốc gia đứng đầu luôn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung lương thực cho nhiều khu vực trên toàn cầu. Dưới đây là danh sách những quốc gia có sản lượng xuất khẩu gạo lớn nhất trong năm 2023 - 2024.

Ấn Độ hiện đang dẫn đầu thế giới với sản lượng xuất khẩu vượt trội, tiếp theo là Thái Lan và Việt Nam. Những biến động về giá cả và các chính sách thương mại của các quốc gia này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung gạo toàn cầu. Điều này tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ trong việc cung ứng lương thực cho các thị trường quốc tế.

Việt Nam giữ vị trí quan trọng trong nhóm các quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất, với sản lượng gạo xuất khẩu tăng trưởng ổn định, đóng góp vào sự phát triển của ngành nông nghiệp và đảm bảo an ninh lương thực cho nhiều quốc gia.

Biến đổi khí hậu đang có những tác động rõ rệt đến sản xuất và xuất khẩu gạo trên toàn cầu, đặc biệt là tại các quốc gia trồng lúa lớn như Việt Nam. Sự gia tăng nhiệt độ, mực nước biển dâng cao, và các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, xâm nhập mặn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa gạo.

• Xâm nhập mặn và hạn hán: Tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, xâm nhập mặn đang diễn ra sớm và kéo dài hơn, gây ảnh hưởng lớn đến diện tích trồng lúa và nguồn nước tưới tiêu. Điều này dẫn đến năng suất lúa giảm và chi phí sản xuất tăng cao.
• Nguy cơ mất đất canh tác: Tình trạng sạt lở bờ biển và đất đai bị mất do nước biển dâng đang khiến diện tích đất nông nghiệp tại nhiều vùng trồng lúa bị thu hẹp đáng kể. Điều này ảnh hưởng đến quy mô sản xuất và khả năng xuất khẩu gạo của các quốc gia chịu tác động lớn.
• Hiệu ứng thời tiết cực đoan: Hiện tượng bão lũ thất thường và mưa lớn gây ra sự bất ổn trong lịch gieo trồng và thu hoạch, làm tăng rủi ro trong sản xuất và xuất khẩu lúa gạo.

Các tác động này không chỉ làm giảm sản lượng lúa, mà còn ảnh hưởng đến chất lượng gạo xuất khẩu. Điều này đòi hỏi các quốc gia phải thích ứng bằng cách chuyển đổi mô hình sản xuất, cải tiến kỹ thuật canh tác và đầu tư vào cơ sở hạ tầng nông nghiệp để duy trì sự ổn định của ngành sản xuất gạo.

Trong những năm tới, ngành xuất khẩu gạo toàn cầu được dự báo sẽ trải qua những biến động đáng kể do tác động của nhiều yếu tố như biến đổi khí hậu, chính sách thương mại quốc tế và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các quốc gia xuất khẩu lớn. Đặc biệt, hiện tượng thời tiết El Nino và La Nina dự báo sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến sản lượng và nguồn cung gạo trên toàn thế giới.

• Biến đổi khí hậu: Các yếu tố như nhiệt độ tăng cao, mưa lớn và xâm nhập mặn sẽ tác động không nhỏ đến sản xuất gạo, nhất là ở các nước châu Á như Việt Nam và Thái Lan. Sản lượng có thể bị giảm sút do điều kiện thời tiết bất lợi.
• Cạnh tranh quốc tế: Thị trường xuất khẩu gạo sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các quốc gia như Ấn Độ, Pakistan, và Thái Lan. Những quốc gia này đang tập trung mở rộng thị phần xuất khẩu, trong khi Việt Nam cũng đang tìm kiếm các hợp đồng mới để duy trì vị thế trên thị trường toàn cầu.
• Giá gạo: Giá gạo quốc tế dự kiến sẽ duy trì ở mức cao ít nhất đến năm 2025 do những lo ngại về nguồn cung toàn cầu. Tình trạng khan hiếm gạo tại các nước nhập khẩu lớn như Philippines có thể đẩy giá gạo lên cao hơn nữa.
• Các chính sách thương mại: Những chính sách hạn chế xuất khẩu gạo của các nước như Ấn Độ và sự thay đổi trong nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc, châu Phi sẽ tiếp tục tạo ra những thách thức và cơ hội cho các nước xuất khẩu, bao gồm cả Việt Nam.

Dự báo, Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì vai trò quan trọng trong thị trường xuất khẩu gạo thế giới, nhưng để đảm bảo sự phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần phải thích ứng linh hoạt trước những thay đổi của thị trường, đồng thời thúc đẩy cải tiến công nghệ trong sản xuất gạo và đảm bảo chất lượng sản phẩm.